Informatie overload lijkt ondergesneeuwd door nieuwe problemen als nepnieuws. Sinds Google kunnen we toch overal bij. Dat het niet zo werkt, is een probleem voor iedereen die een denkstap wil maken. Waar kunnen we heen voor hulp?
Onlangs googelde ik het onderwerp informatie overload. Ik ben benieuwd naar nieuwe inzichten in hoe mensen kunnen omgaan met teveel informatie. Mijn missie is immers om mensen te helpen zinvol te zenden. Als er zoveel op internet staat en op sociale media rondzingt, is het des te belangrijker dat we proberen nog iets toe te voegen. In plaats van te copy-pasten wat anderen al opschreven.
Informatie overload lijkt wel opgelost
Maar hoe kom je tot interessante zienswijzes waar anderen weer iets aan hebben? Dat begint bij het vinden van artikelen die je prikkelen om na te denken. Maar dat is best lastig als als er zo verschrikkelijk veel is? Dus hoe doe je dat? En zijn er nieuwe inzichten die daarbij kunnen helpen?
Na een uur of twee zoeken op internet naar informatie overload, begon ik me af te vragen of ik te moeilijk zat te doen. Het probleem leek wel verdampt, opgelost. Ik vond van alles over telefoonverslaving, filterbubbels en het gevaar van nepnieuws. Allemaal verwante onderwerpen maar geen geen recente artikelen over hoe je aan goede informatie komt als er teveel van is. En al helemaal niet over hoe een gewoon werkend mens daar aan komt, die niet zelf onderzoeker of een batterij analisten om zich heen heeft. Merkwaardig, in mijn herinnering was informatie overload kort geleden nog een algemeen erkend probleem.
De artikelen die ik wel vond over het onderwerp, waren minstens een jaar of vijf oud. Hierin wordt uitgelegd dat informatie overload vooral een aanwijzing is dat mensen meer informatie krijgen aangeboden dan ze kunnen verwerken. Zo wijst een auteur erop dat dat wel vaker in de geschiedenis is gebeurd, bijvoorbeeld na de uitvinding van de boekdrukkunst toen mensen zich overspoeld voelden door zoveel leesvoer. Daarna wenden ze eraan. Zo zal het ook gaan bij de digitale revolutie, luidt de redenatie.
Maar ik kan toch goed googelen?
Deze relativerende benadering is gebaseerd op het idee dat mensen in staat zijn ‘coping strategieën’ te ontwikkelen. Coping komt uit de psychologie en wordt daar gebruikt om aan te duiden hoe mensen leren omgaan met stress en problemen. Als het gaat om informatie overload en de stress die dat veroorzaakt, bestaat onze strategie uit het raadpegen van een zoekmachine. Die doet het werk voor ons. Het komt dus wel met goed met die overload, zou je gaan denken. Laten we ons concentreren op verwante gevaren, zoals schermverslaving en nepnieuws. Ik kan toch goed googelen.
Futurist
Iemand die je uit de droom kan helpen, is Barbara van Veen. Van Veen is een informatie-expert, haar vakgebied is de futurologie, iets waar ik nog nooit van had gehoord. Pas na lang zoeken naar iemand die zich in Nederland bezig houdt met de praktische gevolgen van informatie overload, kwam ik bij haar terecht. Van Veen heeft een consultancy die kleine en middelgrote bedrijven helpt in de toekomst te kijken om een strategie uit te zetten. Ze doet dat door informatie te verzamelen die doorgaans buiten hun blikveld valt. Ze is een soort eenmans-McKinsey dus en treedt op als gastdocent bij Nyenrode en aan de Erasmusuniversiteit, waar ze ook promotie-onderzoek doet. Haar werk als futurist begint bij het verzamelen van informatie die we doorgaans niet te zien krijgen.
Google laat 5 procent zien
Is het probleem van informatie overload toch groot? ‘Ja,’ zegt zij stellig. ‘De informatiehoeveelheid verdubbelt nog steeds elke 2 jaar. Wat ik om me heen zie, is vooral schijngerustheid: mensen voelen zich geïnformeerd terwijl ze dat niet zijn. Ik kan toch goed googelen, denken ze inderdaad maar Google laat je maar 5 procent van de totale hoeveel informatie zien. Dat komt, onder andere, omdat de zoekmachine alleen populaire resultaten laat zien.’
Andere factoren die maken dat we veel informatie niet te zien krijgen zijn betaalmuren, bijvoorbeeld van wetenschappelijke uitgeverijen. Daarnaast bestaat veel informatie uit beeld, of omdat het uit beeld bestaat, of in meta-gegevens verstopt zit.
Het feit dat we veel informatie niet onder ogen krijgen, heeft natuurlijk gevolgen. Zo komen voornamelijk gangbare geluiden omhoog en kunnen dissonante meningen en data die daarmee niet overeenstemmen uit beeld verdwijnen. Dat werkt belemmerend als het over grote discussies als het klimaat gaat, waarin nog maar ruimte lijkt voor twee visies. Klimaatsceptici en klimaatdrammers. Maar het is ook belemmerend voor kleinere vraagstukken die mensen proberen te analyseren om hun bedrijf organisatie of wat dan ook in goede banen te leiden. Om een strategie uit te kunnen zetten, op welk vlak dan ook, heb je informatie nodig. Bij voorkeur op zoveel mogelijk fronten en vanuit zoveel mogelijk invalshoeken. Tja, ga daar maar eens aan staan als je zelf geen informatiespecialist bent.
21e eeuwse vaardigheden
Als het om de oplossingen gaat, kom je al snel uit bij een beweging die 21st Century Skills heet. Sinds de jaren 80 van de vorige eeuw zijn vanuit de VS en Canada wetenschappers bezig geweest om vaardigheden en eigenschappen te definiëren die wij en de volgende generaties nodig hebben om de gevolgen van de digitale revolutie te overleven. Ik verwijs hier naar de omschrijving van SLO, een landelijk kenniscentrum voor de ontwikkeling van het curriculum in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs in Nederland. Dat is natuurlijk uiterst relevant maar niet alleen kinderen en studenten hebben behoeften aan deze 21e eeuwse vaardigheden, lijkt me. Volwassenen moeten evengoed behendig met informatie omgaan.
Intussen heb ik wel een verklaring gevonden voor het uitblijven van recente artikelen over informatieoverload. Het is niet zozeer dat het probleem is opgelost, als wel dat het via Google niet zomaar meer omhoog komt. Want ingehaald door andere, nu meer besproken onderwerpen.
Meer lezen?
Bijvoorbeeld over Webinars en videobellen: 8 tips voor kleine ondernemers of Waarom op LinkedIn posten steeds meer zin heeft + 8 tips?
Meer Achtergrond
